“Lời nói như con dao hai lưỡi – có thể xây dựng niềm tin, cũng có thể tạo ra họa thù. Phật dạy: ‘Họa từ miệng mà ra, miệng đời là nạn khó tránh’ – liệu bạn đã thực sự làm chủ được ‘khẩu nghiệp’ của mình?”
Trong xã hội hiện đại, khi lời nói có thể lan tỏa chỉ qua một cú click, việc tu dưỡng “khẩu đức” càng trở nên cấp thiết. Người thông minh hiểu rằng: Nói nhiều không bằng nói đúng, nói hay không bằng nói tâm. Thế nhưng, không ít người vô tình gieo rắc tai ương chỉ vì phạm phải 10 kiểu nói độc hại: đa ngôn (nói nhiều), cuồng ngôn (lời ngông cuồng), nộ ngôn (lời giận dữ), trực ngôn (nói thẳng thừng thiếu tế nhị), tận ngôn (nói hết lời), lậu ngôn (tiết lộ bí mật)…
Bài viết này không chỉ là lời cảnh tỉnh, mà còn là bí quyết vàng giúp bạn chuyển hóa lời nói thành sức mạnh kết nối, chữa lành và nâng tầm giá trị bản thân.
Phật dạy: “Họa từ miệng mà ra, miệng đời là nạn khó tránh”. Phàm là người thông minh, thì sẽ biết nói những gì cần nói và những gì không.
10 kiểu nói dưới đây, nếu là kẻ trí tuệ, họ sẽ không bao giờ phạm phải. Đó cũng là cách mỗi người tự tu dưỡng khẩu đức cho chính mình.
1. Đa ngôn (nhiều lời)
Bệnh từ miệng mà vào, họa từ miệng mà ra, vì thế không nên nói quá nhiều, đa ngôn tất thất (nói nhiều ắt sẽ có sai sót).
Trong cuốn “Mặc Tử” có ghi chép rằng, học trò của Mặc Tử từng hỏi ông: “Nói nhiều có lợi không?”
Mặc Tử trà lời: “Ếch nhái kêu suốt ngày đêm, kêu nhiều đến mức mỏi miệng nhưng nào có ai nghe chúng kêu. Sáng sớm nay nhìn thấy một con gà trống, mặt trời vừa ló rạng nó liền cất tiếng gáy, cả thiên hạ chấn động, người người lục đục trở dậy.
Vậy kêu nhiều, nói nhiều có gì tốt đẹp? Chỉ vào những lúc hợp lý nhất, ta cất tiếng nói, như vậy lời nói mới có tác dụng mà thôi.”
2. Khinh ngôn (nói năng khinh suất)
Lời nói một khi được nói ra, tuyệt đối không nên khinh suất, thiếu thận trọng. Nếu nói ra mà phải đính chính, sửa lại, thà rằng không nói còn hơn! Những người nói năng khinh suất luôn phải đối mặt với sự chỉ trích và xấu hổ.
Không nên dễ dãi hứa hẹn với người khác, bởi một khi không làm được, bạn sẽ trở thành người thất tín, bội tín.
3. Cuồng ngôn
Làm người, nên nhận thức và phân biệt được khinh – trọng trong từng tình huống hoàn cảnh. Một khi đã nói ra những lời cuồng ngôn, thiếu suy nghĩ, bạn ắt sẽ phải hối hận về sau.
Thứ mà con người có thể thể hiện trước mặt người khác nhiều nhất chính là ngôn từ và hành động, đặc biệt là ngôn từ. Thế nên, khi nói năng, cuồng ngôn là điều tối kỵ.
Cuồng ngôn sẽ gây ra sự khó chịu cho đối phương, gây ra thù hận… và dễ rước họa vào người.
4. Trực ngôn
Những lời nói quá thẳng thắn trong nhiều hợp cũng gây rắc rối. Thế nên, thay vì nói thẳng, hãy tìm một cách nói mềm mại hơn, những lời nói lạnh như băng, hãy cho thêm chút nhiệt…
Hãy để ý đến lòng tự tôn của đối phương, chúng ta sẽ biết nên nói thế nào cho vừa lòng nhau.
5. Tận ngôn
Nói năng cần phải hàm xúc và phải để lại một đường lui cho đối phương. Những người sống biết người biết ta sẽ không bao giờ nói lời tận ngôn, thay vào đó họ sẽ để lại cho người khác vài “lối thoát”, lưu lại chút khẩu đức cho bản thân.
Ngay cả khi trách người cũng không nên khắt khe đến mức không để cho họ một đường lùi, dành cho họ một lối thoát, lòng bao dung của mình sẽ được mở rộng.
6. Lậu ngôn (tiết lộ chuyện cơ mật)
“Sự dĩ mật thành, ngữ dĩ lậu bại” câu nói này ý chỉ một việc thành hay bại, một phần là do khả năng giữ bí mật của người trong cuộc. Đối với những việc cơ mật có liên quan đến một cá nhân hay tổ chức, tuyệt đối đừng để lọt ra ngoài.
Lậu ngôn là vấn đề về nhân phẩm và hậu quả của nó thậm chí có thể nghiêm trọng đến mức khó lường. Khi sự việc chưa được xác định rõ ràng, tốt nhất không nói những lời khẳng định để tránh những ảnh hưởng xấu.
7. Ác ngôn
Không nên dùng những lời vô lễ, ác ý để làm tổn thương người khác.
Cổ ngữ nói “đao sang dị một, ác ngữ nan tiêu”, ý chỉ vết thương do đao kiếm gây ra có thể sẽ mai một phôi pha nhưng những lời ác ý thì mãi găm sâu trong lòng người khác, chẳng thể nào gạt bỏ, lãng quên một cách dễ dàng.
Những tổn thương trong tâm lý do cái gọi là ác ngôn gây ra luôn luôn đau hơn cả những vết thương trên thể xác.
8. Căng ngôn
Căng ở đây nghĩa là kiêu căng, tự cao tự đại. Những người thường xuyên nói những lời này, không phải là kẻ kiêu ngạo hẳn sẽ là người vô tri và dù họ thuộc nhóm nào đi nữa, thì cách ăn nói căng ngôn cũng bất lợi cho quá trình trưởng thành của họ, thậm chí khiến người khác ghét bỏ.
9. Sàm ngôn
Sàm ngôn chỉ những lời nói xấu sau lưng người khác. Người hay nói những lời sàm ngôn phần lớn đều là những kẻ tiểu nhân.
Nhà triết học thời Đông Hán – Vương Sung từng nói: “Sàm ngôn thương thiện”, ý chỉ những lời nói xấu sau lưng sẽ vùi dập những điều lương thiện, tốt đẹp.
Một người có khẩu đức tuyệt đối không nói xấu người khác, bởi hậu quả của việc này thậm chí có thể nghiêm trọng đến mức khiến cho thiên hạ không thể thái bình.
10. Nộ ngôn
Nộ ngôn là những lời nói được thốt ra lúc nóng nảy, mất lý trí. Những lời nói này khi nói ra sẽ làm tổn thương người khác rất nhiều.
Nói không nghĩ, bị cảm xúc lấn át lý trí dẫn đến những lời nói tức tối, giận dữ không chỉ khiến người khác khó chịu mà bản thân người nói ra câu đó cũng khó có thể vui vẻ.
Thế nên khi giận dữ, hãy lấy một tờ giấy trắng và một cây bút, nghĩ gì, quyết định gì… hãy viết ra. Sau một vài ngày, hãy xem lại “sản phẩm” lúc trước, nếu vẫn duy trì suy nghĩ cũ, vậy thì hãy làm theo.
Còn nếu cảm thấy đó chỉ là cách nghĩ lúc giận, hãy đem tờ giấy đó đi đốt để cuộc sống nhẹ nhàng hơn.
“Im lặng đúng lúc là trí tuệ, nói lời chân thành là nghệ thuật – tu dưỡng khẩu đức chính là cách bạn ‘độ’ mình và ‘độ’ người!”
Lời Phật dạy về khẩu nghiệp nhắc nhở chúng ta: Mỗi lời nói ra đều mang theo nghiệp lực, có thể là phúc hoặc họa. Người trí tuệ chọn lọc ngôn từ như người thợ kim hoàn mài giũa viên ngọc – cẩn trọng, tinh tế và đầy trách nhiệm. Hãy nhớ:
- Lời nói giận dữ làm tổn thương người khác cũng chính là đầu độc tâm can mình.
- Lời nói thêu dệt đánh mất uy tín nhanh hơn cả một đời xây dựng.
- Lời nói chân thật, dù có chạm vào sự thật phũ phàng, vẫn cần được nói bằng trái tim từ bi.
MyHanhUS.com hy vọng bạn sẽ luôn “uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”, biến mỗi câu chữ thành cầu nối yêu thương. 🌟 “Tu khẩu không phải để trở nên hoàn hảo – mà để trở thành phiên bản tử tế và trí tuệ hơn mỗi ngày!”
👉 Khám phá thêm những bài viết sâu sắc về nghệ thuật giao tiếp và tu dưỡng tâm thức tại MyHanhUS.com – nơi trí tuệ cổ xưa hòa quyện cùng giá trị hiện đại!
Cảm ơn Bạn đã đọc bài viết. Vui lòng ghi rõ nguồn khi bạn chia sẻ nội dung. Chúc bạn ngày bình yên.
Nguồn: MyhanhUS
